Anijs

Wetenschappelijke naam:
Pimpinella anisum

Andere namen:
anijszaad, zoete karwij, roomse venkel

Bestanddelen:
etherische olie (anijsolie) met zoet smakende anethol

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Anijs is een zeer oude cultuurplant en is al duizenden jaren bekend in China en India. Hij behoort tot de schermbloemigen en wordt tot 50 cm hoog. De bloeiperiode van deze eenjarige plant is in de maanden juli en augustus. Anijs is zowel in de natuurgeneeskunde als in de wetenschappelijk onderbouwde fytotherapie van grote waarde. Anijs is vermoedelijk afkomstig uit het oostelijke Middellandse-Zeegebied of het Nabije Oosten, maar niets is met zekerheid bekend. Bij ons is wilde anijs nauwelijks te vinden, eerder in de kruidentuin.

De rijpe vrucht wordt medicinaal gebruikt.

Werking:

  • bevordert de productie van dun slijm (secretolytisch)
  • slijmoplossend
  • stimuleert de productie van speeksel en maagsappen
  • krampstillend
  • antibacterieel – psychisch activerend

Gebruik bij:

  • hoesten
  • droge bronchitis
  • bronchiale astma
  • slijmvorming in de luchtwegen
  • maag- en darmwinderigheid
  • slechte spijsvertering
  • eetlustverlies
  • pijnlijke krampen
  • lactatie-insufficiëntie

Toedieningsvormen en bereiding:
Etherische olie, thee, tinctuur, inhalaties, embrocaties

Bevernel

Wetenschappelijke naam:
kleine of grote bevernel/Pimpinella saxifraga resp. major

Andere namen:
pimpernel, bloedkruid, sorbenkruid

Bestanddelen:
Etherische olie, cafeïnezuurderivaten, looistoffen, cumarine

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Historie: De bevernel is een vaste plant, behoort tot de schermbloemigen en komt voor in heel Europa en West-Azië. Het geslacht Pimpinel omvat ongeveer 90 soorten die vooral voorkomen in het Middellandse-Zeegebied, vooral in het Oosten. Sommige soorten komen ook voor in Azië en Zuid-Amerika. In de late Middeleeuwen werd bevernel gebruikt bij de behandeling van zowel de pest als cholera. Met de afname van de grote verwoestende epidemieën nam ook hun betekenis af. De wortel van de plant wordt medicinaal gebruikt.

Werking:

  • slijmoplossend
  • hoeststillend
  • ontstekingsremmend – adstringerend

Gebruik bij:

  • bronchitis – astma
  • heesheid
  • keelpijn

Toedieningsvormen en bereiding:
Thee, tincturen

Venkel

Wetenschappelijke naam:
Foeniculum vulgare

Andere namen:
Russische anijs, windzaad, vrouwtjesvenkel, fienkel

Bestanddelen:
etherische oliën met anethol, estragol en het bittere fenchone

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Venkel behoort, net als anijs en karwij, tot de schermbloemenfamilie en wordt in de volksmond ook wel lange karwij genoemd. Tegenwoordig komt hij vooral in Zuid-Duitsland voor, maar oorspronkelijk komt hij uit het Middellandse-Zeegebied. Alle oude culturen, zoals de Sumeriërs of de Egyptenaren kenden de venkel. Ten noorden van de Alpen werd de venkel via de kloosters in de volksgeneeskunde geïntroduceerd. Het maakte deel uit van de kloostertuinen en werd in de Middeleeuwen beschouwd als een remedie tegen dronkenschap. Medicinaal gebruikte delen van de plant: De rijpe vrucht.

Werking:

  • bevorderend voor de spijsvertering
  • stimuleert de productie van spijsverteringssappen
  • verhoogt de darmactiviteit
  • eetlustbevorderend
  • kalmeert maag en darmen
  • krampstillend
  • verlicht winderigheid
  • antibacterieel
  • slijmoplossend – verlicht hoest- en verkoudheidsverschijnselen

Gebruik bij:

  • heesheid
  • lactatie-insufficiëntie – oogontstekingen (als spoeling)

Toedieningsvormen en bereiding:
etherische olie, thee, tinctuur, siroop

Karwij

Wetenschappelijke naam:
Carum carvi

Andere namen:
kummel, veldkarwij, karwijzaad

Bestanddelen:
etherische olie 

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Karwij behoort tot de schermbloemigen en is een van de meest voorkomende wilde kruiden in Duitsland. Karwij wordt gemakkelijk verward met andere schermbloemige planten, vooral met de wilde peen. Karwij is een van de oudste kruiden ter wereld. Er zijn vondsten die dateren uit de jongste steentijd. Karwij was niet bekend bij de mediterrane volkeren in de oudheid. In Midden-Europa speelde karwij een belangrijke rol in de gebruiken. Het zou boze geesten kunnen verdrijven.

Werking:

  • verlicht winderigheid (carminatief)
  • antibacterieel
  • bevordert de melkvorming

Gebruik bij:

  • winderigheid
  • maag-, darmkrampen
  • lactatie-insufficiëntie – menstruatiepijn
  • spanningshoofdpijn/migraine

Toedieningsvormen en bereiding:
etherische olie, thee, tinctuur, poeder, likeur

Duizendblad

Wetenschappelijke naam:
Achillea millefolium

Andere namen:
achilleskruid, bloedkruid, timmermanskruid, duust, tabaksbloem, kikkerbloem

Bestanddelen:
etherische olie, bitterstoffen, looistoffen, flavonoïden

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Duizendblad is een composiet en groeit op droge weilanden in heel Europa, Azië en Noord-Amerika. De plant stond sinds de Oudheid in hoog aanzien en wordt in de volksgeneeskunde van oudsher veel gebruikt. De vroegere benaming ‘soldatenkruid’ verwijst naar het gebruik van duizendblad om bloedende wonden te stelpen, met name bij wonden die door ijzeren wapens waren toegebracht. Eveneens in de Middeleeuwen werd duizendblad bij vrouwenziekten gebruikt als ‘supercilium veneris’ (wenkbrauw van Venus). Het eerste groen van het duizendblad was in het voorjaar een belangrijk bestanddeel van Witte Donderdagsoep, die het hele jaar door de weerbaarheid tegen ziektes moest verhogen.

Werking:

  • stimuleert de secretie
  • stimuleert de eetlust
  • ontkrampend
  • vermindert winderigheid
  • ontstekingsremmend
  • voorkomt / elimineert ophoping van vocht in weefsel (oedemen)
  • bevordert de nieractiviteit
  • werkt bloeddrukverlagend

Gebruik bij:

  • gebrek aan eetlust
  • spijsverteringsproblemen
  • maagkrampen
  • ontstekingen van het slijmvlies van maag en darmen 
  • galklachten
  • gynaecologische klachten

Toedieningsvormen en bereiding:
thee, tinctuur/extract, sap / geperst duizendbladensap, wijn, uitwendige bereiding

Alsem

Wetenschappelijke naam:
Artemisia absinthium

Andere namen:
absint, alsemkruid, bitteralsem, wermoed

Bestanddelen:
etherische olie, bitterstoffen  

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Alsem behoort tot de familie van de composieten en komt van nature voor in droge gebieden in Europa en Azië. Verwante kruiden zijn bijvoorbeeld bijvoet en dragon. Alsem wordt vanouds als geneeskrachtige plant beschouwd en werd al in het oude Egypte gebruikt als wormmiddel. In de Middeleeuwen werd Alsem voorgeschreven bij maag-darmklachten, ook werd het als wiegenkruid bij kinderen in de wieg gelegd om boze geesten te verdrijven. Alsem wordt beschouwd als een middel waarmee de mentale kracht op peil kan worden gehouden. Bestanddelen van het ingrediënt etherische olie zijn van invloed op het centrale zenuwstelsel.

Werking:

  • stimuleert de eetlust
  • bevordert de spijsvertering
  • vermindert winderigheid
  • ontstekingsremmend
  • ontkrampend
  • bloedstelpend

Gebruik bij:

  • spijsverteringsproblemen
  • galklachten

Toedieningsvormen en bereiding:
thee, tinctuur/extract, wijn (vinum absinthii)

Jeneverbes

Wetenschappelijke naam:
Juniperus communis

Andere namen:
vuurboom, krammetboom, schildwacht, wachelbeer

Bestanddelen:
etherische olie met monoterpenen als hoofdbestanddeel, inuline

Wetenswaardigheden/algemene informatie:
Jeneverbes behoort tot de familie van de cipressen en groeit in het wild in zandverstuivings- en heidelandschappen. Hij wordt op het hele noordelijk halfrond aangetroffen. In Duitsland geniet de jeneverbes sinds halverwege de jaren dertig van de vorige eeuw een beschermde status vanwege de slinkende populaties. Dankzij zijn fraaie structuur en kleur en vanwege de lang aanhoudende geur is het hout erg in trek voor het maken van kunst met ambachtelijke materialen. Er worden bijvoorbeeld wandelstokken, lepels, vorken en dergelijke van gemaakt. Bovendien wordt het hout van de jeneverbes van oudsher gebruikt als rookhout, bijvoorbeeld voor het roken van spek.

Werking:

  • vochtafdrijvend
  • ontkrampend
  • stimuleert de eetlust
  • bevordert de spijsvertering
  • bevordert de galstroom
  • slijmoplossend
  • antibiotisch

Gebruik bij:

  • bacteriële aandoeningen en ontstekingen van de urinewegen
  • spijsverteringsklachten
  • brandend maagzuur
  • opgeblazen gevoel
  • artrose
  • jicht

Toedieningsvormen en bereiding:
etherische olie, thee, tinctuur/extract, siroop, jenever, bad